Het fosfaatrechtenstelsel is sinds 1 januari 2018 in werking getreden. In maart 2018 is er voor 85 miljoen kilogram fosfaatrechten verstrekt. Deze fosfaatrechten zijn vrij verhandelbaar: verkoop of leasen van de rechten is mogelijk. Met de introductie van het stelsel is er dan ook een grote markt voor deze rechten ontstaan, waarbij de prijs simpelweg wordt bepaald door vraag en aanbod. De overheid speelt daar geen enkele rol in.
Standpunt overheid: geen nieuwe regels
In haar brief van 2 mei 2018 heeft de minister van LNV in antwoord op Kamervragen duidelijk gemaakt dat de onderlinge handel een privaatrechtelijke aangelegenheid is tussen partijen die de rechten te koop aanbieden en partijen die ze willen verwerven. De overheid beschouwt fosfaatrechten als productierechten zoals pluimveerechten en varkensrechten. Zij is niet van plan om voor deze markt regels voor te schrijven.
Beperking overdracht fosfaatrechten
Volgens de minister is de vrije verhandelbaarheid namelijk al op een aantal manieren ingeperkt. Alleen een landbouwonderneming in de zin van de Meststoffenwet kan over deze productierechten beschikken. Het is weliswaar mogelijk dat niet-landbouwondernemingen als soort van makelaar vraag en aanbod van fosfaatrechten bij elkaar brengen, maar zij kunnen niet zelf over deze rechten beschikken. Daarmee zou het speculeren op een prijsstijging worden voorkomen.
Daarnaast kunnen fosfaatrechten door de koper alleen worden gebruikt als de overdracht van de rechten bij RVO.nl is geregistreerd. De registratie bij RVO.nl is bepalend voor de vraag wie de fosfaatrechten ook daadwerkelijk kan gebruiken.
Fosfaatbank
Bij de koop en levering van fosfaatrechten worden deze met 10% afgeroomd. Dat geldt overigens ook bij het leasen van fosfaatrechten. Deze afroming blijft onder meer achterwege als de overdracht plaatsvindt bij erfopvolging, aan naaste familie en bij de vorming van een man-vrouwmaatschap en vergelijkbare samenwerkingsvormen. De overheid heeft overigens plannen om een fosfaatbank op te richten. Fosfaatrechten die worden afgeroomd bij overdracht komen in deze fosfaatbank. Waarschijnlijk treedt deze fosfaatbank per 1 september 2018 in werking. Wie en onder welke voorwaarden in aanmerking kan komen voor fosfaatrechten uit de fosfaatbank, is nu nog niet bekend.
Problemen bij overdracht
Ondanks dat fosfaatrechten op simpele wijze te verkopen en te leveren zijn, stuiten de in agrarisch recht gespecialiseerde advocaten van Te Biesebeek in de praktijk toch op probleemgevallen. Soms zijn de koopovereenkomsten niet goed opgesteld en is de hoeveelheid fosfaatrechten, de koper, de prijs of leverdatum niet helder omschreven. Een duidelijke sommatie en eventueel een kort geding met een beslagronde kan dan noodzakelijk zijn om nakoming van de overeenkomst af te dwingen.
Fosfaatmakelaar
Indien er een fosfaatmakelaar bij de totstandkoming van de overeenkomst is betrokken, is het zaak om goed te letten op eventuele belangenverstrengeling. Met de makelaar wordt dan een bemiddelingsovereenkomst gesloten. Dat is een overeenkomst van opdracht waarbij de makelaar zich tegenover de koper of verkoper verbindt tegen loon als tussenpersoon werkzaam te zijn bij het tot stand brengen van een overeenkomst. Het is een bemiddelaar echter in beginsel verboden om “twee heren te dienen”, dat wil zeggen van zowel de koper als verkoper provisie te ontvangen. Daarmee ligt een verstrengeling van de belangen van koper, verkoper en makelaar op de loer.
Samengevat
Samengevat gelden voor de koop en verkoop van fosfaatrechten geen speciale regels, behalve dat dit alleen plaats kan vinden tussen landbouwondernemingen, er een afroming bij overdracht plaatsvindt en de registratie en levering via RVO.nl plaatsvindt. Voor het overige gelden de gewone privaatrechtelijke regels voor de koop en levering van rechten. Indien u een koopovereenkomst fosfaatrechten wilt opstellen of laten beoordelen of indien u een geschil heeft met een fosfaatmakelaar die niet juist bemiddelde, dan bent u bij de advocaten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle aan het goede adres. Belt u vrijblijvend voor advies.