Indien een ondernemer niet al haar betalingsverplichtingen (tijdig) kan nakomen, moeten er keuzes worden gemaakt: wie wordt er als eerst betaald en wie zal er langer op het geld moeten wachten. In de praktijk wordt veelal voorrang gegeven aan de betalingen aan partijen die voor de bedrijfsvoering van belang zijn. Een werknemer, een verhuurder, een specifieke leverancier en de bank zijn bekende voorbeelden van de partijen die het eerst gelden ontvangen. Het staat de ondernemer vrij de ene schuldeiser voorrang te geven boven de andere. De Hoge Raad heeft vrij recent bepaald dat aan een vordering van de Belastingdienst geen voorrang gegeven hoeft te worden.
Geen rangorde in de schulden
In een arrest uit 2010 bepaalde de Hoge Raad dat het (een bestuurder van) een vennootschap in beginsel vrij staat op grond van een eigen afweging te bepalen welke schuldeisers van de vennootschap in de gegeven omstandigheden zullen worden voldaan. Uit een recent arrest volgt dat er geen algemene regel bestaat op grond waarvan een schuldenaar die niet in staat is al zijn schuldeisers volledig te betalen, steeds onrechtmatig handelt wanneer hij een schuldeiser voldoet voor andere schuldeisers. Een schuldenaar hoeft geen rekening te houden met schuldeisers die (na faillietverklaring) preferentie hebben. Dit maakt dat de Belastingdienst geen voorrang heeft.
De vrijheid van (een bestuurder van) een vennootschap om te bepalen welke schuldeisers van de vennootschap zullen worden voldaan, is beperkter indien (door de aandeelhouders) het besluit is genomen dat de vennootschap haar activiteiten zal beëindigen en vaststaat dat er niet voldoende middelen aanwezig zullen zijn om alle schuldeisers te voldoen. Indien een dergelijke situatie zich voordoet, doet de ondernemer er verstandig aan een advocaat in de arm te nemen die ervaring heeft met het saneren van bedrijven.
Tijdig nadenken over de juiste (betalings)keuzes die gemaakt moeten worden, moet voorkomen dat schuldeisers van de vennootschap zich op enig moment tot de bestuurder gaan richten met het verwijt dat sprake is geweest van selectieve betalingen. In het geval een faillissement dreigt, zal een bestuurder bij het doen van betalingen telkenmale de afweging moeten maken of in het belang van de vennootschap wordt gehandeld en of belangen van schuldeisers die niet (volledig) worden betaald niet (onevenredig) worden geschonden. Als criterium wordt gehanteerd dat een bestuurder moet handelen en afwegingen moet maken op een wijze zoals een redelijk denkend bestuurder onder dezelfde omstandigheden zou maken.
Vrijheid zelf te bepalen tenzij…
Het staat een ondernemer in beginsel dus vrij om op grond van eigen afwegingen te bepalen welke schuldeisers in de gegeven omstandigheden moeten worden betaald. Selectieve betaling van schuldeisers is dus toegestaan. Dit wordt anders op het moment dat de ondernemer weet, dan wel behoort te weten dat een faillissement onafwendbaar is. Alsdan moet rekening worden gehouden met schuldeisers die na een faillissement voorrang hebben. Op het moment dat de ondernemer in het zicht van het faillissement willens en wetens belastingschulden niet betaalt, kan dat leiden tot bestuurdersaansprakelijkheid.
Betalingsonmacht geen vrijwaring
Ook wanneer de bestuurder van de vennootschap tijdig betalingsonmacht meldt bij de Belastingdienst, kan de bestuurder hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor de belastingschuld. Het moet dan aannemelijk zijn dat het niet betalen van de belastingschuld het gevolg is van het handelen van de bestuurder in de drie jaar voorafgaand aan het ontstaan van de schuld. Nu de Hoge Raad heeft bevestigd dat er geen algemene regel bestaat op grond waarvan een ondernemer die niet in staat is al zijn schuldeisers (volledig) te betalen steeds onrechtmatig handelt wanneer hij of zij een schuldeiser voldoet voor andere schuldeisers -ook als hij daarbij geen rekening houdt met eventuele preferenties- zal bestuurdersaansprakelijkheid minder snel aangenomen kunnen worden.
Ruime ervaring bij schuldenproblematiek
De specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle hebben ruime ervaring met bedrijfssaneringen en zij kunnen u adviseren op welke wijze er gehandeld dient te worden Verkeert uw onderneming dus in zwaar weer of dreigen er liquiditeitstekorten te ontstaan, neemt u dan vrijblijvend contact op.