Auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld (artikel 1 auteurswet).
Exclusief recht
Op grond van de wet moet dus onder auteursrecht (copyright) worden verstaan het exclusieve recht van de maker van een werk om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Dit houdt in dat de auteursrechthebbende het door hem/haar gemaakte werk mag exploiteren, door dit werk op de markt aan het publiek ter beschikking te stellen, door het werk te reproduceren en bijvoorbeeld te verkopen of in licentie uit te geven.
Werk
Onder een werk kunnen onder meer boeken, ontwerpen, tekeningen, kunstwerken, foto’s, films, software en overige creatieve uitingen worden verstaan.
Een werk is auteursrechtelijk beschermd indien dit een eigen oorspronkelijk karakter bezit en het een persoonlijk stempel van de maker draagt. Dit houdt in dat het werk origineel moet zijn en niet mag zijn ontleend aan ander werk. Het persoonlijk stempel van de maker houdt in dat het werk tot stand is gekomen door creatieve keuzes die door de maker zijn gemaakt, waardoor er sprake is van een eigen intellectuele schepping.
Naast voornoemde vereisten moet een werk ook zintuigelijk waarneembaar zijn. Je moet het werk dus kunnen zien of horen. Als het werk slechts nog maar een idee is, wordt het werk niet beschermd. Een zichtbare tekening of leesbare muzieknoten of woorden worden wel beschermd. Dit vereiste houdt overigens niet in dat het werk publiekelijk moet zijn gemaakt en dus bijvoorbeeld zijn uitgegeven. Een niet gepubliceerd boek is zintuigelijk waarneembaar en derhalve ook beschermd door het auteursrecht.
De maker
Aan de maker komen de auteursrechten en daarmee het exclusieve recht om het werk openbaar te maken en te verveelvoudigen toe. Niet de drukker van een boek maar de schrijver van het verhaal is de maker, zoals ook de componist de maker is en niet de muzikant.
Op het voorgaande bestaat echter een belangrijke uitzondering, in het geval het werk op basis van een arbeidsovereenkomst is gemaakt. In dat geval komen de auteursrechten toe aan de werkgever, tenzij uiteraard de schepping geen verband houdt met de verrichte werkzaamheden voor de werkgever. Het werk moet derhalve niet alleen tijdens maar ook krachtens de arbeidsverhouding zijn gemaakt. Van deze regel kan tussen werknemer en werkgever afgeweken worden, door bijvoorbeeld schriftelijk in een arbeidsovereenkomst vast te leggen dat de auteursrechten aan de werknemer toekomen.
Ontstaan auteursrechten
Auteursrechten ontstaan automatisch. Voor het ontstaan van auteursrechten is dus geen registratie of andere formaliteit vereist.
In bepaalde gevallen kan het verstandig zijn om bewijs te creëren van de creatieve schepping door bijvoorbeeld bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom een zogenaamd i-depot in te dienen. Ook zou u bij een notaris een document kunnen laten dateren. Op die wijze beschikt u over het bewijs dat een werk op een bepaalde datum al bestond. Dit kan handig zijn als u bang bent dat een ander uw werk kopieert.
Inbreuk auteursrechten
Door het auteursrecht mag een werk niet zomaar door een ander worden gebruikt, zonder de toestemming van de maker of auteursrechthebbende. Gebeurt dit wel dan is er sprake van een inbreuk. Te denken valt aan het zonder toestemming plaatsen van foto’s en teksten op internet of bijvoorbeeld het kopiëren van een slogan.
De auteursechthebbende is gerechtigd op te treden tegen inbreuken op het auteursrecht. Zo is het mogelijk een verbod op de inbreuk te vorderen. Daarnaast kan gedacht worden aan schadevergoeding of het leggen van beslag en het vernietigen van inbreukmakende werken. Bij inbreuk op auteursrechten kunt u op grond van de wet ook aanspraak maken op de volledige advocaatkosten.
Persoonlijkheidsrechten
Naast het recht het werk te exploiteren krijgt elke maker van een werk persoonlijkheidsrechten. Op grond van deze persoonlijkheidsrechten behoudt de maker – ook al verkoopt hij de auteursrechten aan een ander – het recht op naamsvermelding en het recht zich te verzetten tegen de aantasting van het werk. Door deze persoonlijkheidsrechten wordt de reputatie van de auteur of kunstenaar beschermd.
Duur van het auteursrecht
Het auteursrecht van een werk eindigt 70 jaar na de dood van de maker. Is de maker van het werk een rechtspersoon (bijvoorbeeld een besloten vennootschap of een stichting) dan is het werk 70 jaar beschermd vanaf de eerste openbaarmaking.
Uitzonderingen
De wet geeft meerdere uitzonderingen op het auteursrecht. Zo is het bijvoorbeeld toegestaan een werk voor privé / eigen gebruik te kopiëren. Hoewel hier ook weer uitzonderingen voor gelden ten aanzien van bijvoorbeeld muziek of software.
Een andere uitzondering is het citeren uit een werk, waarbij van belang is dat de bron en de naam van de auteur worden vermeld. Ook is het toegestaan werken te parodiëren, onder de voorwaarde dat de parodie in overeenstemming is wat in het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is. Het gebruik ten behoeve van het onderwijs is eveneens een uitzondering.
Advocaat auteursrecht
Wilt u meer weten over auteursrechten of maakt iemand inbreuk op uw auteursrechten en wilt u weten welke mogelijkheden juridisch voor u open staan? Neem dan vrijblijvend contact op met de specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle. De advocaten van Te Biesebeek kunnen u voorzien van een helder advies en u bijstaan in een auteursrechtelijk geschil.