Is profiteren van wanprestatie een onrechtmatige daad?

Enige tijd geleden werd aan ons de vraag gesteld of het profiteren van andermans wanprestatie een onrechtmatige daad oplevert. In beginsel is dit mogelijk, maar dit is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. In deze blog leest u meer over de casus en of er in dit geval sprake is van een onrechtmatige daad.

De casus: aankoop woning

De vraagsteller (koper) had een paar maanden eerder een koopovereenkomst voor een woning gesloten. Vóór de levering van de woning had de broer van de verkoper contact met de koper opgenomen. De broer stelde dat hij ten aanzien van de woning het recht van eerste koop had en dat dit recht geschonden werd doordat de woning aan de koper was verkocht. De koper was niet op de hoogte van het vermeende recht van de broer van de verkoper.

De koper heeft van de broer van de verkoper het dringende verzoek gekregen om af te zien van levering van de woning. Zou de koper daarvan niet afzien, dan zou de koper volgens de broer van de verkoper profiteren van de door de verkoper gepleegde wanprestatie. Naar de mening van de broer van de verkoper zou de koper een onrechtmatige daad kunnen worden verweten en zou de koper aansprakelijk zijn voor de door de broer van de verkoper geleden schade.

Afhankelijk van de omstandigheden van het geval

De Hoge Raad heeft zich in het verleden herhaaldelijk uitgelaten over soortgelijke kwesties als hiervoor beschreven. Zo heeft de Hoge Raad in haar arrest van 23 december 2005 (NJ 2006,33) overwogen dat:

‘… het handelen met iemand terwijl men weet dat deze door dit handelen een door hem met een derde gesloten overeenkomst schendt, op zichzelf jegens die derde niet onrechtmatig is. Of een dergelijk, gewoonlijk als profiteren of gebruikmaken van wanprestatie aangeduid, handelen jegens die derde onrechtmatig is, hangt af van de omstandigheden van het geval.’

Het contracteren met een partij terwijl men weet dat deze daardoor een met een derde gesloten overeenkomst schendt, is op zichzelf dus niet onrechtmatig jegens die derde. Dat volgt ook uit latere arresten, in welke arresten de Hoge Raad heeft overwogen dat naast die wetenschap bijkomende omstandigheden vereist zijn om te kunnen concluderen dat het profiteren van andermans wanprestatie een onrechtmatige daad van de ‘profiteur’ oplevert.

Nagekomen wetenschap

Maar hoe zit het als tussen het sluiten van de overeenkomst en de levering enige tijd zit, zoals in het geval van de vraagsteller, en in die tussenliggende tijd bekend wordt dat ‘geprofiteerd’ wordt van andermans wanprestatie? Anders gezegd: maakt nagekomen wetenschap nog iets uit?

De Hoge Raad heeft bij arrest van 28 maart 2014 (NJ 2014, 194) geoordeeld dat ook nagekomen wetenschap in beginsel niet leidt tot de conclusie dat de profiteur onrechtmatig jegens de benadeelde heeft gehandeld. Toch is het volgens de Hoge Raad niet uitgesloten dat de handelswijze van de profiteur een onrechtmatige daad jegens de benadeelde oplevert. Maar dan moeten er bijzondere omstandigheden zijn die tot deze conclusie nopen.

Bij die bijzondere omstandigheden kan dan met name gedacht worden aan het geval dat sprake is van een onevenredigheid tussen enerzijds het belang dat de profiteur heeft bij nakoming van de door hem (profiteur) gesloten overeenkomst en anderzijds het belang van de benadeelde bij het geldend kunnen maken van zijn (benadeelde) recht. In voorkomend geval zal dus een belangenafweging moeten worden gemaakt.

Naast onevenredigheid kan ook uitlokking door de profiteur of (het misbruiken van) de bijzondere relatie tussen de profiteur en zijn wederpartij/contractant of enige voorzienbaarheid zijdens de profiteur aanleiding geven om de profiteur een onrechtmatige daad jegens de benadeelde aan te wrijven.

Levert profiteren van andermans wanprestatie in de casus een onrechtmatige daad op?

De vraagsteller kon gerust gesteld worden. Mochten er geen bijkomende omstandigheden zijn, hetgeen volgens de vraagsteller niet het geval was, dan hoefde de vraagsteller geen onrechtmatige daad te vrezen. Wel is de vraagsteller geadviseerd om de koopovereenkomst zekerheidshalve in het Kadaster te laten registreren (‘vormerkung’). Dat advies heeft de vraagsteller opgevolgd.

Advocaat onrechtmatige daad

Komt uw contractspartij zijn verplichtingen niet na? Wordt u aangesproken vanwege een vermeende onrechtmatige daad? Of heeft u naar aanleiding van het artikel nog een vraag? Neem dan vrijblijvend contact op met de specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle. Wij behartigen al meer dan 30 jaar de belangen van ondernemers. Onze advocaten kunnen u voorzien van een goed advies en bijstaan in een gerechtelijke procedure. Bel 038-4223020 of stuur een e-mail naar: info@tebiesebeek.nl.