Wraking is -kort gezegd- een procedure die tot doel heeft een partijdige rechter te vervangen.
Iedereen heeft recht op een onpartijdige rechter. Dat recht is in de Grondwet verankerd. Om deze onpartijdigheid te verzekeren, is er in diverse wetten een regeling voor wraking opgenomen.
Voor het burgerlijke recht is de wraking geregeld in artikel 36 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, voor het strafrecht in artikel 512 Wetboek van Strafvordering en voor het bestuursrecht in artikel 8:15 Algemene wet bestuursrecht.
De tekst van die artikelen is steeds hetzelfde en luidt als volgt:
“Op verzoek van een partij kan elk van de rechters die een zaak behandelen, worden gewraakt op grond van feiten of omstandigheden waardoor de rechterlijke onpartijdigheid schade zou kunnen lijden.”
Wanneer wraken?
Wanneer kan er nu een wrakingsverzoek worden ingediend? Zodra de feiten/omstandigheden aan de verzoeker bekend zijn geworden, die maken dat getwijfeld wordt aan de onpartijdigheid van de rechter. Een verzoek tot wraking kan daarom op elk moment in een procedure worden gedaan. Dus ook nog na afloop van de behandeling. Wel dient het verzoek tot wraking ingediend te worden voordat de zaak met een einduitspraak is geëindigd.
Procedure wraking
Hoe verloopt nu de procedure? De hoofdregel is dat het wrakingsverzoek op papier wordt gezet en wordt gemotiveerd. Op een zitting kan het wrakingsverzoek ook mondeling worden gedaan. Dan zal het eveneens gemotiveerd moeten worden. Alle bezwaren tegen de gewraakte rechter dienen tegelijk te worden voorgedragen. Nadat het wrakingsverzoek is ingediend, zal de behandeling van de zaak worden geschorst totdat op het verzoek is beslist.
Berusting of verweer gewraakte rechter
De rechter die gewraakt wordt, heeft twee mogelijkheden. Hij kan in de wraking berusten. Dan zal deze rechter niet meer deelnemen aan de zaak en wordt er een nieuwe rechter aangewezen. Als de gewraakte rechter het echter niet eens is met de wraking, wordt er een wrakingskamer benoemd die een beslissing op het verzoek neemt.
Wrakingskamer
Die wrakingskamer bestaat uit een zogenaamde meervoudige kamer. Meestal zijn dat drie rechters waar de gewraakte rechter natuurlijk geen deel van uitmaakt. Een verzoek tot wraking wordt zo spoedig mogelijk op een zitting behandeld. Zowel de verzoeker als de gewraakte rechter worden in de gelegenheid gesteld om hun standpunten toe te lichten.
Geen hoger beroep bij wraking
De wrakingskamer beslist vervolgens zo spoedig mogelijk. Deze beslissing is gemotiveerd en wordt in het openbaar uitgesproken. Hoger beroep is niet mogelijk. Om misbruik te voorkomen, kan de wrakingskamer bepalen dat een volgend verzoek niet in behandeling wordt genomen.
Verschoning
Het tegenovergestelde van wraking is de zogenaamde verschoning. In dat geval neemt de rechter zelf het initiatief om zich terug te trekken uit een zaak. De redenen voor verschoning zijn hetzelfde als voor wraking. Ook de procedure is hetzelfde.
Cijfers wraking
Het aantal wrakingsverzoeken is in de periode van 2009 tot 2012 opgelopen tot gemiddeld ruim 600 per jaar. Sindsdien varieert het aantal wrakingsverzoeken tussen de 600 en 750 verzoeken per jaar.
In 2020 werden er 675 wrakingsverzoeken ingediend, waarvan er maar 17 werden gehonoreerd. Over de laatste vijf jaar is gemiddeld 3% van de wrakingsverzoeken toegewezen (bron: jaarverslag De Rechtspraak 2020, pagina 66). Uit deze cijfers volgt dus dat het succesvol wraken van een rechter erg lastig is.
Onafhankelijk en eerlijk proces
De advocaten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle zetten zich maximaal in voor uw belangen en houden daarbij scherp in de gaten of uw procedure onafhankelijk en eerlijk verloopt. Mocht u vragen hebben of behoefte hebben aan advies op dit gebied, neem dan vrijblijvend contact op met een van onze advocaten.
Lees ook: