Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft op 26 maart 2019 een interessante uitspraak gedaan over de vraag aan wie de fosfaatrechten nu toekomen: aan de pachter of de verpachter?
In deze zaak vorderde de verpachter ASR de helft van de waarde van de fosfaatrechten van de pachter minus de afroming van 10% bij overdracht. Die vordering was gebaseerd op de stelling dat voor fosfaatrechten dezelfde systematiek zou moeten worden toegepast als gold voor het vroegere melkquotum en andere productierechten. In de pachtovereenkomst die tussen ASR en de pachter gold, was niets geregeld over de vraag aan wie de fosfaatrechten zouden toekomen bij het einde van de overeenkomst. De pachter was het natuurlijk niet met ASR eens en voerde verweer.
Het gerechtshof oordeelt dat de fosfaatrechten in beginsel van de pachter zijn en dat er geen redenen zijn om deze rechten aan de verpachter over te dragen bij het einde van de pacht.
Uitzondering fosfaatrechten pachter
Op deze regel geldt wel een belangrijke uitzondering. In het geval de verpachter langdurig bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking heeft gesteld die van overwegend belang zijn geweest om zijn bedrijf te kunnen exploiteren, dan heeft de verpachter wel aanspraak op een deel van de fosfaatrechten. De grondslag daarvoor is de redelijkheid en billijkheid.
Het hof vat deze uitzondering als volgt samen:
“Onder de volgende voorwaarden is de verpachter verplicht tot overdracht van de fosfaatrechten aan de verpachter:
- tussen verpachter en pachter bestond op 2 juli 2015 een reguliere pachtovereenkomst of geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij het aangaan 12 jaar of langer duurt;
- het betreft hoevepacht of pacht van minimaal 15 ha grond of pacht van een gebouw; het gebouw moet specifiek zijn ingericht voor de melkveehouderij en voor de uitoefening daarvan noodzakelijk zijn en door de verpachter ten behoeve van het bedrijf van de pachter aan de pachter ter beschikking zijn gesteld;
- de fosfaatrechten worden voor 50% toegerekend aan de gebouwen en 50% aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve van het gehouden vee ten dienste stonden en naar verhouding toegerekend aan het gepachte;
- de verpachter dient aan de pachter 50% van de marktwaarde van de over te dragen fosfaatrechten per datum einde pachtovereenkomst te betalen”.
In deze zaak bestond er tussen partijen een overeenkomst voor hoevepacht. Toepassing van bovengenoemde regel van het hof zou betekenen dat de pachter zijn fosfaatrechten aan ASR had moeten overdragen bij het einde van de pacht tegen betaling door ASR van 50% van de marktwaarde.
Voorlopig duidelijkheid
Door deze uitspraak heeft het gerechtshof dus duidelijkheid gecreëerd. De voorwaarden van de uitzondering lijken echter toch wat willekeurig gekozen. Het is dan ook niet uitgesloten dat er cassatie bij de Hoge Raad door een van de partijen zal worden ingesteld, mede ook vanwege het principiële karakter van deze zaak. Die duidelijkheid kan dus maar tijdelijk zijn.
Einde pacht: win advies in
Omdat veel melkveehouders niet zelf grond in eigendom hebben maar dit via pacht gebruiken, zullen zij met deze problematiek te maken krijgen bij het einde van de pachtovereenkomst. Indien uw pachtovereenkomst binnenkort afloopt, dan is het dus verstandig om juridisch advies in te winnen over wat nu precies uw rechten en plichten zijn met betrekking tot uw fosfaatrechten.
Te Biesebeek Advocaten in Zwolle is gespecialiseerd in onder meer agrarisch recht en fosfaatrechten. Mocht u vragen hebben of behoefte hebben aan advies, neem dan geheel vrijblijvend even telefonisch contact op met een van onze specialisten.
Lees meer: