Aansprakelijkheid voor dieren is geregeld in de wet. Het Nederlandse rechtssysteem kent een risicoaansprakelijkheid voor de bezitter van een dier.
Een dier kan (letsel)schade veroorzaken. Het meest tot de verbeelding sprekende voorbeeld is een bijtende hond. Maar ook kan gedacht worden aan losgebroken vee dat iemands tuin kaal trapt of aan schade die optreedt na het schrikken van een dier, bijvoorbeeld door een val.
De wet
De wet bepaalt in artikel 6:179 BW het volgende over de aansprakelijkheid voor dieren:
‘De bezitter van een dier is aansprakelijk voor de door het dier aangerichte schade, tenzij aansprakelijkheid op grond van de vorige afdeling zou hebben ontbroken indien hij de gedraging van het dier waardoor schade werd toegebracht, in zijn macht zou hebben gehad.’
Risicoaansprakelijkheid
Voornoemd wetsartikel omvat een risicoaansprakelijkheid; de bezitter is gewoonweg aansprakelijk voor de door het dier toegebrachte schade. Van schuld of verwijtbaarheid hoeft dus geen sprake te zijn.
Ratio aansprakelijkheid voor dieren
De ratio oftewel de achterliggende gedachte van de risicoaansprakelijkheid voor dieren is het onberekenbare karakter van dieren. Het zijn immers levende wezens met een eigen wil.
De wetgever omschreef dit (parlementaire geschiedenis) als volgt: ‘Grondslag voor deze aansprakelijkheid is het gevaar dat in de eigen energie van het dier schuilt en het onberekenbare element dat daarin is gelegen.’
Bezitter
De wet bepaalt dat de bezitter de voor schade aan te spreken persoon is. De bezitter is veelal de eigenaar van het dier. Het is degene die het dier voor zichzelf houdt. Dit houdt onder meer in dat de risicoaansprakelijkheid niet geldt voor in het wild levende dieren.
Ook is van belang dat het artikel niet de aansprakelijkheid voor derden uitsluit. Dit bijvoorbeeld op basis van onrechtmatige daad. In dat geval dient echter – in tegenstelling tot bij risico aansprakelijkheid wel sprake te zijn van verwijtbaarheid of toerekenbaarheid.
Dier
Een dier is een civielrechtelijke zaak (artikel 3:2 BW). Het dier moet de schade zelfstandig veroorzaakt hebben. Als het dier als werktuig / instrument wordt gebruikt om de schade te veroorzaken, is er geen sprake van schadeplichtigheid op grond van artikel 6:179 BW, maar dient de daadwerkelijke dader op grond van onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW) aangesproken worden.
Tenzij
Het wetsartikel kent een tenzij-clausule. Deze houdt kortgezegd in dat een bezitter niet aansprakelijk is als er ook geen aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad zou hebben bestaan, in het geval de bezitter het dier ‘in zijn macht zou hebben gehad’.
Het geijkte voorbeeld van een dergelijke situatie is de hond die een inbreker bijt, op het moment dat de bezitter niet thuis is. Als de bezitter wel thuis was en deze de hond de inbreker had laten bijten, zou de eigenaar een beroep op noodweer hebben kunnen doen. Van een aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad is dan geen sprake. De wetgever heeft het wenselijk geacht dat in een dergelijk geval dan ook geen beroep op artikel 6:179 BW kan worden gedaan.
Hinder
Een dier kan ook overlast of hinder veroorzaken. Te denken valt aan geluids- of stankoverlast. Indien een dergelijke hinder als onrechtmatig kan worden aangemerkt kan een benadeelde zijn vordering ook op het burenrecht (artikel 5:37 BW) in samenhang met een onrechtmatige daad baseren. Voor de beoordeling van aansprakelijkheid op basis van dergelijke hinder maakt het niet uit of dit gebeurt op basis van de wetgeving op grond van hinder of de risicoaansprakelijkheid.
Regres
Als een bezitter aansprakelijk blijkt voor door een dier veroorzaakte schade, kan deze bezitter – indien een derde het dier heeft opgejaagd- laten ontsnappen of heeft doen schrikken zijn aansprakelijkheid doorleggen jegens deze derde veroorzaker. Dit noemen we regres nemen.
Heeft u een vraag op het gebied van aansprakelijkheid voor dieren? Wordt u aansprakelijk gesteld of wenst u een derde aansprakelijk te stellen? Neem dan vrijblijvend contact op met een van de specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle. Onze advocaten kunnen u voorzien van een goed advies en u eventueel bijstaan in een gerechtelijke procedure.
Lees ook: