Kan de coronacrisis als onvoorziene omstandigheid worden aangemerkt? Wat zijn nu eigenlijk ‘onvoorziene omstandigheden’? En kan in deze crisistijd, waarin allen de gevolgen ondervinden van de door de overheid getroffen maatregelen om verspreiding van het coronavirus in te dammen en terug te brengen, met een beroep op dit wetsartikel onder contractuele verplichtingen uitgekomen worden? U lees het in deze blog.
Onvoorziene omstandigheden & de wet
In art. 6:258 BW is bepaald dat de rechter op verlangen van een der partijen de gevolgen van een overeenkomst kan wijzigen of geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden welke van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Aldus op grond van onvoorziene omstandigheden kan een partij een rechter verzoeken een overeenkomst te wijzigen of (gedeeltelijk) te ontbinden.
Wat zijn onvoorziene omstandigheden
Onder onvoorziene omstandigheden worden verstaan omstandigheden die niet (uitdrukkelijk of stilzwijgend) in een overeenkomst zijn verdisconteerd. Bovendien moet het gaan om omstandigheden die op het ogenblik van tot stand komen van de overeenkomst nog in de toekomst lagen. Of de coronacrisis en de gevolgen daarvan als onvoorzien kunnen worden aangemerkt, zal (mede) afhankelijk zijn van de overeenkomst en de voorwaarden waaronder die overeenkomst is aangegaan. Maar zelfs als omstandigheden als onvoorzien kunnen worden aangemerkt, wil dat nog niet zeggen dat er ruimte is voor wijziging of ontbinding van de overeenkomst. Van belang is namelijk dat de onvoorziene omstandigheden vanwege de aard van de overeenkomst of vanwege de verkeersopvattingen niet kunnen worden toegerekend aan de partij die zich daarop beroept.
Bevoegdheid van de rechter
Uiteraard kunnen contractspartijen zonder tussenkomst van de rechter besluiten of sprake is van onvoorziene omstandigheden en welke gevolgen die omstandigheden moeten hebben voor de rechten en verplichtingen van partijen. Als gesprekken hierover echter op niets uitlopen, dan zal de tussenkomst van de rechter nodig zijn om hierin een beslissing te nemen. Omdat aan de wijziging of ontbinding terugwerkende kracht kan worden verleend, is het niet een absoluut vereiste voor de meest gerede partij om de zaak direct aan de rechter voor te leggen. Maar als een partij te lang wacht, zou die partij het risico kunnen lopen dat bij de andere partij de verwachting wordt gewekt dat een aanspraak op onvoorziene omstandigheden niet (meer) geldend zal worden gemaakt. In dat geval zou een beroep op onvoorziene omstandigheden mogelijk gepareerd kunnen worden met een beroep op rechtsverwerking. Voor een geslaagd beroep op rechtsverwerking is overigens meer nodig dan enkel tijdsverloop of louter stilzitten.
Overmacht
Een beroep op onvoorziene omstandigheden moet niet worden verward met een beroep op overmacht. Overmacht is een situatie waarin de schending van een verbintenis, bijvoorbeeld het niet-betalen of het niet-leveren, een partij niet kan worden toegerekend. Overmacht heeft tot gevolg dat een partij (in beginsel) geen recht heeft op aanvullende of vervangende schadevergoeding. Wel blijft een partij recht houden op nakoming, zij het dat de uitoefening van dat recht tijdelijk of blijvend inhoudsloos is (bijvoorbeeld als sprake is van tijdelijke of blijvende onmogelijkheid van nakoming) en daardoor zonder gevolgen moet blijven. Het recht op nakoming vervalt pas als de overeenkomst wordt ontbonden. Voor dit laatste is de tussenkomst van de rechter weer niet nodig. Een buitengerechtelijke ontbindingsverklaring kan volstaan.
Conclusie
De gevolgen van de coronacrisis zijn duidelijk merkbaar -of zullen dit nog worden- in de relatie tussen contractspartijen. Te Biesebeek Advocaten in Zwolle staat klaar om partijen (of dat nu aan de zijde van de schuldeiser of aan de zijde van de schuldenaar is) daarin te adviseren en zo nodig bij te staan. Mocht u vragen hebben over hoe u in uw situatie het beste kunt handelen, dan kunt u vrijblijvend contact op te nemen door te bellen naar nummer 038 – 4223020 dan wel te mailen naar info@tebiesebeek.nl.