De exhibitieplicht is de plicht voor een partij om – op vordering van de andere partij – inzage te geven in of afschrift te geven van bepaalde stukken (bewijsmateriaal), waarover de andere partij niet beschikt.
Bewijs
De uitkomst van een gerechtelijke procedure wordt in het algemeen bepaald door welke van de partijen er in slaagt om bewijs te leveren van de door die partij gestelde feiten (die ten grondslag liggen aan de ingestelde vordering).
Het kunnen bewijzen van uw stellingen maakt of gelijk hebben ook daadwerkelijk gelijk krijgen is. Het in een procedure kunnen overleggen van bewijsstukken die uw stellingen onderbouwen, is daarmee van het grootste belang.
De exhibitie biedt een instrument om bewijsstukken of informatie in handen te krijgen, waarvan u weet dat dat bewijs bestaat, maar dat in handen is van de wederpartij. Het biedt derhalve een partij de mogelijkheid kennis te nemen van een bewijsmiddel dat die partij in beginsel wel bekend is, maar niet in haar bezit is.
De exhibitieplicht in de wet
De exhibitieplicht is geregeld in artikel 843a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Het eerste lid van dit artikel luidt:
“Hij die daarbij rechtmatig belang heeft, kan op zijn kosten inzage, afschrift of uittreksel vorderen van bepaalde bescheiden of andere gegevensdragers aangaande een rechtsbetrekking waarin hij of zijn rechtsvoorgangers partij zijn, van degene die deze bescheiden te zijner beschikking of onder zijn berusting heeft. Onder bescheiden wordt mede verstaan: op een gegevensdrager aangebrachte gegevens.“
Geen algemene exhibitieplicht
Uit de wet volgt gezien voornoemd wetsartikel, dat er geen sprake is van een algemene exhibitieplicht; partijen zijn jegens elkaar niet zomaar verplicht tot het verschaffen van informatie en documenten. De exhibitieplicht vormt een uitzondering op de hoofdregel dat een partij niet gehouden is de onder hem rustende bescheiden aan derden hoeft af te geven. De exhibitieplicht is in die zin aan te merken als de ‘bijzondere exhibitieplicht’.
Binnen en buiten rechte
De exhibitieplicht geldt zowel binnen als buiten een juridische procedure. Buiten rechte kan gedacht worden aan een partij die de bewijsstukken / informatie nodig heeft om beter te kunnen beoordelen over de rechtspositie bij een schikking of een mogelijk aanstaande juridische procedure. Binnen een procedure kan ook een beroep op de exhibitieplicht worden gedaan met betrekking tot bepaalde bewijsstukken. Dit naast de bevoegdheid van de rechter om een partij te bevelen bescheiden te overleggen.
Voorwaarden exhibitieplicht
Zoals uit het hiervoor weergegeven artikel reeds blijkt, zijn er voorwaarden verbonden aan de toewijsbaarheid van een vordering op grond van de exhibitieplicht. Aan al die voorwaarden moet worden voldaan wil een vordering tot inzage of het verkrijgen van afschrift van bepaalde bescheiden toegewezen kunnen worden door een rechter.
Rechtmatig belang
De partij die inzage of afschrift van bescheiden / informatie verlangt, moet een rechtmatig belang daarbij hebben. De desbetreffende stukken moeten rechtstreeks verband hebben met het belang dat die partij heeft. Te denken valt aan stukken die noodzakelijk zijn voor de onderbouwing van een vordering of verweer. Met andere woorden; de stukken moeten relevant zijn voor de rechtspositie van de eisende / verzoekende partij.
Het is niet voldoende dat een verzoekende partij een rechtens relevant belang heeft. Die partij moet aannemelijk maken dat de verzochte informatie verband houdt met betrekking tot een kwestie waarbij zij partij is.
Bepaalde bescheiden
De partij die inzage of afschrift verlangt moet concreet aangeven om welke bescheiden het gaat. Bijvoorbeeld een bepaald contract, of andere bepaalde stukken. Zoals uit de wettekst blijkt kunnen dat ook andere gegevensdragers dan papier zijn. Te denken valt aan foto’s of geluidsopnames of digitale tekeningen op een USB-stick.
Geen fishing expedition
Voorgaande voorwaarden voorkomen dat een vordering op basis van de exhibitieplicht een fishing expedition wordt. Het is niet toegestaan dat een partij gaat ‘vissen’ naar informatie waar helemaal geen recht op bestaat. Het kan dus niet zo zijn dat een partij informatie wil ontvangen om te beoordelen of er misschien een vordering bestaat.
Advocaat procesrecht
Wordt u geconfronteerd met een vordering ter zake de exhibitieplicht of heeft u vragen over dit onderwerp, dan kunt u vrijblijvend contact opnemen met de specialisten van Te Biesebeek Advocaten in Zwolle. Onze advocaten hebben jarenlange ervaring en kunnen u voorzien van een goed advies of u bijstaan in een gerechtelijke procedure.