Erfrecht

Het vermogen van mensen neemt gemiddeld genomen toe. Gezinsverbanden worden losser en ingewikkelder. Daarnaast wordt de maatschappij steeds individualistischer. Dit zijn een aantal ingrediënten die tot gevolg hebben dat de afwikkeling van nalatenschappen tot steeds meer conflicten en geschillen leidt.

Bij de afwikkeling van een omvangrijke nalatenschap kunt u niet buiten een in erfrecht gespecialiseerde advocaat om. Een advocaat die u begeleidt bij de afwikkeling, bij de scheiding en deling, bij het opmaken van een boedelbeschrijving van de nalatenschap, bij het oplossen van geschillen met erfgenamen, met een executeur en/of met een vereffenaar en bij het veilig stellen van uw rechten en vorderingen.

De nalatenschap omvat alle bezittingen en schulden van de overledene of, zo men wil, van de erflater.

Testament

De eerste vraag die bij de afwikkeling van de nalatenschap opkomt is of de overledene een testament heeft opgemaakt. In een door een notaris op te maken testament wordt onder meer bepaald wie de erfgenamen zijn, wie de nalatenschap afwikkelt en hoe de nalatenschap dient te worden verdeeld. Heeft de overledene geen testament opgemaakt, dan wordt de nalatenschap afgewikkeld en tussen de erfgenamen verdeeld op de wijze zoals dat in de wet is geregeld. Bij het Centraal Testamenten register kan worden geverifieerd of erflater een testament heeft opgemaakt en, zo ja, bij welke notaris.

Wilsbekwaam

Heeft erflater een testament opgemaakt, dan doet zich nogal eens de vraag voor of erflater ten tijde van het testeren wel wilsbekwaam was. Was erflater bij het opmaken van het testament wel in staat om zijn/haar wil te bepalen? Is dat niet het geval, zoals bij bepaalde vormen van dementie, dan is het testament nietig, van onwaarde en niet rechtsgeldig. Indien een notaris bij het opmaken van een testament aanleiding heeft om te veronderstellen dat erflater niet of niet goed in staat is om de laatste wil te bepalen, dan dient de notaris het Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid te volgen. Dit stappenplan is vastgesteld door het KNB (Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie).

Uit praktijkervaring is het Te Biesebeek Advocaten bekend dat er nogal eens vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de vraagstelling of erflater wel in voldoende mate wilsbekwaam was toen bij testament over de laatste wil is beschikt.

Erfenis aanvaarden of verwerpen

Als u erfgenaam bent dan kunt u de nalatenschap zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Als de nalatenschap zuiver wordt aanvaardt, dan erft u niet alleen alle bezittingen maar ook alle schulden van erflater. U bent dan rechtsopvolger onder algehele titel. Als u daden van beheer en beschikking verricht, als u zich de goederen toe-eigent, dan wordt u geacht de nalatenschap zuiver te hebben aanvaard. Bij zuivere aanvaarding bent u aansprakelijk voor alle schulden van de erflater, ook als de omvang van deze schulden de waarde van de nagelaten bezittingen overtreft. Schuldeisers van de overledenen kunnen zich dan ook op uw privé vermogen verhalen.

Indien u de nalatenschap niet zuiver wenst te aanvaarden, dan dient u daartoe een verklaring af te leggen welke bij de rechtbank wordt gedeponeerd. De nalatenschap wordt dan beneficiair, oftewel: onder het voorrecht van boedelbeschrijving, aanvaard. Het is doorgaans raadzaam om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden indien niet op voorhand bekend is of de erflater schulden had en, zo ja, in welke omvang.

Indien u de nalatenschap niet wenst te aanvaarden, al dan niet omdat het u bekend is dat de omvang van de schulden de waarde van de bezittingen overtreft, dan kunt u de nalatenschap verwerpen. Ook daartoe wordt een verklaring ter griffie van de rechtbank afgelegd.

Op 1 september 2016 is de ‘Wet bescherming erfgenamen tegen schulden’ in werking getreden. Met deze wet worden erfgenamen beter beschermd tegen onverwachte schulden uit de nalatenschap. Vanaf de inwerkingtreding van deze wet is er pas sprake van zuivere aanvaarding van de nalatenschap als u goederen verkoopt dan wel op een andere manier onttrekt aan de verhaalsmogelijkheden van schuldeisers. Ook is er sprake van een extra bescherming als u na zuivere aanvaarding plotseling wordt geconfronteerd met een voor u op dat moment onbekende schuld van erflater.

Te Biesebeek Advocaten wordt herhaaldelijk benaderd voor advies en begeleiding bij de afwikkeling en de vereffening van een erfenis.

Legitieme portie

De legitieme portie (oftewel: het kindsdeel) is dat deel van de nalatenschap waar een kind altijd recht op heeft. De omvang hiervan is gelijk aan dat deel van de erfenis waarop een kind – indien er geen testament is opgemaakt – zonder meer recht heeft.

Een ouder kan zijn kind bij testament onterven. Dit betekent dat een kind geen aanspraak kan maken op de nalatenschap van de overleden ouder. Wettelijk is geregeld dat een kind hoe dan ook recht behoudt op een deel. Dit is de zogenaamde legitieme portie.

Iemand die onterfd is en aanspraak maakt op de legitieme portie kan alleen zijn of haar ‘deel’ in geld opeisen . Hij/zij kan geen goederen uit de nalatenschap claimen. Door het opeisen van de legitieme portie, wordt een kind geen erfgenaam.

Als er geen testament is opgemaakt, dan is de wettelijke verdeling van toepassing. De wettelijke verdeling brengt met zich mee dat langstlevende echtgenoot van rechtswege eigenaar wordt van de nalatenschap. De vordering van een kind uit hoofde van zijn legitieme portie, is pas opeisbaar na het overlijden van de langstlevende echtgenoot.

Te Biesebeek Advocaten wordt geregeld geraadpleegd inzake geschillen betreffende de omvang en de afwikkeling van de legitieme portie. Wilt u weten of u aanspraak kunt maken op de legitieme portie? Of wilt u meer informatie over de legitieme portie, neem dan contact met ons op.

Wilsrechten

Is er geen testament opgemaakt, dan verkrijgt de langstlevende echtgenoot de erfenis van rechtswege. Indien de erflater ook een kind achterlaat, dan verkrijgt deze voor zijn aandeel in de nalatenschap een niet opeisbare vordering op de langstlevende echtgenoot.

Als de langstlevende opnieuw wil trouwen, dan kan dat een probleem zijn voor het kind uit het eerste huwelijk dat een niet opeisbare vordering heeft. Om te voorkomen dat het vermogen van de erflater, waarop het kind een niet opeisbare vordering heeft verkregen, bij de ‘stief familie’ verdwijnt, zijn aan het kind zogenaamde wilsrechten toegekend. Door het inroepen van het wilsrecht – op het moment dat de langstlevende kenbaar maakt weer in het huwelijk te willen treden – krijgt het kind goederen ter waarde van de niet opeisbare vordering. Bij het inroepen van het wilsrecht verkrijgt het kind wel het eigendomsrecht (het zogenaamde blote eigendom) doch de langstlevende behoudt het recht van vruchtgebruik: het recht om de goederen te blijven gebruiken.

Regelmatig ontstaan er geschillen omtrent de uitoefening van wilsrechten. Komt u daar ook mee in aanraking? Te Biesebeek Advocaten kan u in het bereiken van een oplossing begeleiden en adviseren.

Executeur

De executeur (vroeger: executeur-testamentair) is degene die verantwoordelijk is voor de afwikkeling van een testament. Een executeur wordt ook bij testament benoemd. Vaak zijn het een of meerdere erfgenamen, doch dat hoeft niet.

De executeur heeft een grote verantwoordelijkheid. Hij krijgt het beheer over de nalatenschap.

Met regelmaat doen zich de nodige spanningen voor tussen enerzijds de erfgenamen en anderzijds de executeur. Oorzaak is doorgaans gelegen in het feit dat de erfgenamen weliswaar (gezamenlijk) eigenaar van de erfenis zijn, doch dat de executeur daar de feitelijke zeggenschap over uitoefent. Ook is er vaak sprake van wantrouwen tussen de erfgenamen en de executeur: worden de goederen wel goed beheerd, verdwijnen goederen niet, wordt de nalatenschap niet verwaarloosd etc.?

Vereffenaar

Als een nalatenschap beneficiair is aanvaard, dient er in beginsel een vereffening plaats te vinden. Vereffening vindt plaats in het belang van de schuldeisers. Met de opbrengst van de vereffening kunnen schuldeisers voor hun vorderingen worden betaald. Vereffening hoeft niet plaats te vinden als er een executeur is benoemd die kan aantonen dat het saldo van de nalatenschap ruimschoots voldoende is om alle schulden te kunnen betalen.

Bij beneficiaire aanvaarding zijn alle erfgenamen vereffenaar. Ook de rechtbank kan een vereffenaar benoemen. Iedere belanghebbende, een erfgenaam en het Openbaar Ministerie kan de rechtbank verzoeken om een vereffenaar te benoemen. Zonder medewerking van de vereffenaar of zonder toestemming van de kantonrechter, zijn erfgenamen niet bevoegd om over goederen van de nalatenschap te beschikken.

De vereffenaar heeft tot taak om de nalatenschap te vereffenen. Een vereffenaar dient een boedelbeschrijving op te maken. Een boedelbeschrijving bevat een gespecificeerde opgave van de goederen en van de schulden van de nalatenschap (activa en passiva).

Tussen enerzijds schuldeisers en anderzijds een vereffenaar doen zich menigmaal problemen voor. Ook tussen een vereffenaar en erfgenamen komen met de regelmaat van de klok geschilpunten voor.

Bedrijfsoverdracht bij overlijden

Te Biesebeek Advocaten verleent regelmatig bijstand aan ondernemers bij een bedrijfsovername. Er wordt ook herhaaldelijk een beroep op Te Biesebeek Advocaten in Zwolle gedaan bij advisering omtrent bedrijfsovername bij een eventueel voortijdig overlijden van de ondernemer. Is de bedrijfsovername door de beoogde bedrijfsopvolger niet vastgelegd in een goede samenwerkingsovereenkomst, zoals een vennootschaps- of maatschapsovereenkomst, en niet bij testament geregeld, dan is het voorzienbaar dat dit leidt tot ongewenste en ongewilde complicaties bij en na overlijden. De gevolgen kunnen dermate verstrekkend zijn dat het voortbestaan van de onderneming daardoor op het spel komt te staan.

In samenspraak met de notaris, uw accountant en/of fiscalist kan Te Biesebeek Advocaten die begeleiding bieden die nodig is, zodat de onderneming niet alleen in fiscale zin maar ook feitelijk en in emotionele zin zo ‘geruisloos’ mogelijk wordt doorgeschoven.

Rechtsbijstand

Te Biesebeek Advocaten in Zwolle adviseert in en verleent rechtsbijstand inzake geschillen betreffende:

– Uitleg testament
– Wilsbekwaamheid erflater
– Het uitoefenen van wilsrechten
– Het al dan niet onder voorrecht van boedelbeschrijving aanvaarden van een erfenis
– Rol van executeur
– Rol van vereffenaar
– Positie van schuldeisers
– Legitieme portie
– Scheiding en deling nalatenschap
– Bedrijfsoverdracht
– Vereffening
– Vruchtgebruik nalatenschap
– Verklaring van erfrecht
– Legaten
– Boedelbeschrijvingen